बिना सालिकका नायकहरू

निहुरेर अलिकति

खसाइदेउ ए आकाश !

नबिटुलिएका शीतका थोपाहरू

ताराको टल्किने जर्री

बादलको श्यामश्वेत पछ्यौरी

र रेसुङ्गाको शिरमाथि पोतिएका

अलिकति गोधुली रङ्गहरू

म बनाउँदैछु अक्षर कुँदेर यौटा सालिक;

 

सुन्यौ आकाश !

म बनाउँदैछु सालिक नायकहरूको

अर्थात् आमाहरूको

जसको आजसम्म कुनै इतिहास छैन !

कुनै सालिक छैन !

 

 

बगाउँदा–बगाउँदा सेतो गङ्गा

जसको छाती बन्छ

हिमपहिरो पछिको उराठ अन्नपूर्णा !

मध्यरातसम्म पानीपट्टी फेर्दाफेर्दा

जो हुन्छिन् स्वयं तेल सकिएको दियो !

हुन्छिन् अस्ताउँदै गरेको छायाँ !

चारा खुवाएर, पखेटा नचाएर

उड्न सिकाउँदा सिकाउँदै

जो हुन्छिन् एक दिन रित्तो गुँड !

सुकाएर बिस्कुन ताराहरूको

आमाहरू कुरिरहन्छन् आकाशमा आरु फुल्ने याम !

 

आमा– अर्थात् इरेजरले मेटाइएको रेखाचित्र !

आमा– अर्थात् सरकारी बहीखाताभित्रको खाली पाना !

 

हो आकाश !

तिनै आमाहरू हुन् मेरा कविताका नायक

जसको आजसम्म कुनै सालिक छैन !

 

हात फैलाएर अनन्तसम्म

मलाई देउ ए धरती !

एक मुठ्ठी धुलो

ठिहीले खाएका, घामले सुकाएका

एक लहर सिरुका फूल !

कसैले उखेल्न नसकेको रुखको जरा

र तिम्रो छातिमा गर्भस्थ

एक टुक्रा निख्खर फलाम

अक्षरहरू कुँदेर बनाउँदैछु म यौटा सालिक !

हो धरती !

म बनाउँदैछु सालिक नायकको

अर्थात् बिस्मृत सिपाहीको !

तिनै हुन् मेरा कविताको नायक

जसको अहिलेसम्म कुनै सालिक छैन !

 

च्यातिएको पछ्यौरी र मैलो कमिज जस्तै

जसका सपना अल्झिएका छन्

यतै कतै जङ्गलमा !

तुना चुँडिएको बिजोडी चप्पलजस्तै

जसको यात्रा हराएको छ

यतै कतै एकलासमा !

बाटोको खोजीमा हिँड्दा हिँड्दै

हराएका छन् पाइतालाका डोबहरू

हुरीले उडाएको पातजस्तै गायब छ ठेगाना

र पत्करमुनिको भुइँ जस्तै

पुरिएको छ नाम अन्त्यहीन विस्मृतिमुनि !

रङ्गबिहीन भएका छन्

रगतका दाग र आँसुका ढिक्का !

 

हो, धरती !

तिनै गुमनाम सिपाही हुन् मेरा कविताका नायक

कालो बादलमुनि जसको कुनै सालिक छैन !

 

 

टक्क अडिएर एकछिन

मलाई देउ ए कालिगण्डकी !

एक चिम्टी सौदामिनी !

बिसाएर पोखिदेउ एकछिन

अँजुलीभरि शीतल मुस्कान !

देउ तिमीले ताछेका

केही थान चिल्ला शालिग्रामहरू !

अनि, हीरा जस्तै चम्किलो

एक डोको बालुवा !

म बनाउँदैछु अक्षर कुँदेर यौटा सालिक

हो गण्डकी !

म बनाउँदैछु सालिक नायकको

अर्थात् खण्डहर गाउँको

तिनै हुन् मेरा कविताका नायक

युग बितिसक्यो जसको कुनै सालिक छैन !

 

गाउँ, जो सधै निर्यात गर्छ मधुमासका रातहरू

र बर्षेनी भित्र्याउँछ

कफिनभित्र फुटेका चुराका टुक्राहरू !

गाउँ, जसले पठाउँछ पहरोजस्ता छाति बाहिर

र बर्षेनी भित्र्याउँछ

टक–टक बैशाखीका आवाजहरू !

गाउँ, जसले बिदा गर्छ राता स्याउ

र बर्षेनी भित्र्याउँछ केही थान एड्स र सिफलिसहरू !

जसको जगमा टेकेर उभिन्छ

काठमाडौंको स्तम्भ !

उमेर जति पोखेर बगरको बालुवामा

आफू बन्छ घाटछेउँको खण्डहर !

 

हो गण्डकी !

यही ढाड कुप्रिएको गाउँ हो मेरो कविताको नायक

जसको यस संसारमा कुनै सालिक छैन !

 

यस्सो भित्तातिर अडेस लागेर

उघारिदेउ हे अनन्त जङ्गल !

यौटा सानो खुल्ला चौर

अलिकति छेउँ लागेर

बिछ्याइदेऊ घामको एउटा गुन्द्री !

देउ न्याउलीको  यौटा बिरह गीत

‘हुन्छ’ भन्दै टाउको हल्लाएर

झारिदेउ अलिकति पहेंला पात

र फूलका रङ्गीन पत्रहरू

म बनाउँदैछु अक्षर कुँदेर यौटा सालिक !

 

सुन्यौ जङ्गल !

म बनाउँदैछु सालिक नायकको

अर्थात इतिहासको

जो हो मेरो कविताको वास्तविक नायक

जसको यस धरतीमा कुनै सालिक छैन !

 

गजुरलाई आकाश छुन पठाउँदा

धरतीभित्रै भासिएका जगका  ढुङ्गाहरू !

दुनियाँलाई पार गराउँदा असारे भेल

प्वाल परेर डुब्नै लागेका पुराना डुँगाहरू !

अर्काको मूर्ति कमनीय बनाउँदा

भत्किएका हत्केला र फुटेका ठेलाहरू !

सेनापतिलाई जिताउन सरपट दौडिंदा

घोडा बिनै रित्तिएका तबेलाहरू !

 

हो जङ्गल !

कुनै भोजपत्रमा नलेखिएको

कुनै शिलामा नभेटिएको

यही तिरस्कृत गोरेटो

यिनै बिर्सिइएका गीतका अन्तरा र

छिनोका टुक्–टुक्

यिनै हुन् मेरा कविताका नायक

जसको कहीँ कतै कुनै सालिक छैन !

 

शुभ्र आकाश, हे हरियो छायाँ पर्खिरहेको समुद्र !

उत्ताल गण्डकी, हे शश्यश्यामला धरती !

सीमाना चिरेरै देउ मलाई अन्धकार तोड्न

उज्यालो उपहार !

जसलाई घोलेर मेरा अक्षरहरूमा

म एउटा अभेद्य सालिक बनाउँछु !

प्रदीप ज्ञवालीको कविता संग्रह- बिना सालिकका नायकहरूबाट